Hoe Vikingkleding status toonde en praktische behoeften vervulde?

In de Viking-samenleving weerspiegelde de keuze van kledingmaterialen zowel de sociale status als het beoogde gebruik van de kledingstukken. Rijke individuen en mensen die zich voorbereiden op speciale gelegenheden kozen voor fijner textiel, terwijl de dagelijkse kleding vaak uit meer toegankelijke en praktische materialen bestond.

Huiden, bont en textiel stonden centraal in Vikingkleding, waarbij ongeklede schapenvachten vooral onder de minder welvarenden veel voorkwamen. De meest voorkomende stof was wadmal (vaᵭmál), een duurzame, handgeweven wollen stof die relatief goedkoop en gemakkelijk verkrijgbaar was, aangezien veel gezinnen hun eigen schapen grootbrachten. Vóór de uitvinding van het spinnewiel werd wol met de hand gesponnen met behulp van een spinrok en een krans gemaakt van bot of aardewerk. Scandinavische huisvrouwen vervaardigden stoffen op eenvoudige weefgetouwen, vergelijkbaar met de weefgetouwen die nog steeds op de Faeröer worden gebruikt.

De meeste wadmal-kledingstukken waren in de natuurlijke kleuren van de wol, zoals effen wit of bruin, of hadden gestreepte patronen. Eenvoudigere stoffen waren meestal effen, maar grovere stoffen werden soms in levendige tinten geverfd. Plantaardige kleurstoffen leverden een reeks kleuren op, waaronder blauw, geel, zwart, bruin en groen, afgeleid van planten en boomschors. Af en toe werden draden vóór het weven geverfd, wat resulteerde in gestreepte of geruite patronen, of uitgebreide ontwerpen met verhoogde figuren.

Inheemse wevers produceerden fijnere stoffen van hoogwaardige wol, met heldere kleuren en ingewikkelde patronen. Een ander type stof bestond uit eenvoudig heen en weer weven, waarbij haar werd verwerkt om een ​​zachte textuur te creëren. Hoewel katoen destijds niet op grote schaal werd verbouwd in Zuid-Europa, importeerden Scandinaviërs een beperkte hoeveelheid uit het Oosten. Het was echter zo duur dat het alleen betaalbaar was voor de rijken. Ook linnen was duur, zowel binnenlands als geïmporteerd, en was gereserveerd voor de welgestelden. De prijs was aanzienlijk hoger dan wol, die werd geïmporteerd als fijnere, dunnere stoffen of als kant-en-klare kledingstukken voor de elite.

De levendige wereld van geïmporteerde stoffen

Geïmporteerde stoffen hadden vaak helderdere kleuren vergeleken met textiel uit het Noorden, waarbij vooral rood, blauw en paars populair waren. Herenkleding kwam soms overeen met de levendige tinten van dameskleding. Deze buitenlandse stoffen kunnen ingewikkelde patronen vertonen, geweven met zijde of versierd met goud- en zilverdraad.

Zijde, hoewel zeldzamer en duurder dan de beste geïmporteerde wollen goederen, vond af en toe zijn weg naar Scandinavië. Dit luxe materiaal kwam via de handel en als buit uit christelijke kloosters en kerken. Zijde was gereserveerd voor de rijken en werd ongeveer tweemaal zo duur verkocht als wol van hoge kwaliteit. De rijken hadden ook toegang tot sierlijke kledingstukken gemaakt van zijde, wat hun sociale status en rijkdom benadrukte.

Het vakmanschap van Vikingkleding

Het maken en decoreren van kleding was voornamelijk het domein van Vikingvrouwen. Elke vrouw kon tot op zekere hoogte naaien, en het was gebruikelijk dat grote huishoudens bekwame naaisters hadden die toezicht hielden op de kledingproductie. Met behulp van een bronzen of ijzeren schaar knippen deze naaisters de stof vaak uit de vrije hand, waarbij ze zich eerder baseren op metingen dan op patronen. Voor ingewikkeldere kledingstukken gebruikten ze misschien oude kleding of maakten ze patronen van goedkope of oude stof, omdat er geen papier beschikbaar was.

Voordat stalen naalden werden geïntroduceerd, gebruikten naaisters naalden van been, brons, ijzer of zilver. Knopen waren nog niet essentieel en kledingstukken werden vastgemaakt met touwtjes, riemen, broches of gespen.De eenvoudigere kledij van de armen stond in contrast met de rijkere, uitvoeriger vormgegeven kleding van de rijken. Slaven droegen eenvoudige witte wadmal-kledingstukken, terwijl cottiers vergelijkbare eenvoudige kleding hadden, vaak handgeweven in gedempte kleuren.

Onderkleding voor gewone mensen was ook van handgeweven wol, terwijl de rijken linnen of soms katoen of zijde naast hun huid droegen. Nachtkleding bestond niet; in plaats daarvan hielden mensen hun bovenkleding aan tijdens het slapen, en trokken ze pas uit in bed.

Damesmode: stijlen en accessoires

De bovenkleding voor dames varieerde, maar de tuniek of kirtle behoorde tot de meest voorkomende kledingstukken, gedragen door alle sociale klassen. Deze kledingstukken uit één stuk kunnen breed of smal zijn, met verschillende halslijnen en mouwlengtes. Als de tuniek los zat bij de taille, werd deze vastgezet met een riem of gordel, die van hetzelfde materiaal als de japon kon worden gemaakt of versierd kon worden met borduurwerk, zilveren of gouden schakels.

Vrouwen kunnen aan de riem een ​​tas hangen voor snuisterijen of een sleutelbos. Als alternatief droegen sommigen een apart lijfje en rok in plaats van een kirtle. Een laag uitgesneden jurk bevatte vaak een hoofddoek van fijne wol, linnen of zijde. Terwijl ze thuis werkten, bedekten vrouwen hun hoofd doorgaans met wollen of linnen mutsen, en tijdens het reizen droegen ze bij koud weer soortgelijke hoofddeksels of vervangende bont- of wollen mutsen.

Gebreide wollen kousen waren standaard, en schoenen werden over het algemeen gemaakt uit één stuk leer, hoger uitgesneden om de enkel te bedekken. Gewoon schoeisel werd gemaakt van ongeklede schapen-, kalfs- of koeienhuid, terwijl meer verfijnde schoenen werden gemaakt van gelooid leer en versierd met borduurwerk en metalen versieringen. Handschoenen of wanten, gevoerd met bont voor de winter, beschermde handen, en vrouwen droegen vaak capes of mouwloze jassen vastgemaakt met grote broches of gespen.

De elegantie van Viking-sieraden

Sieraden waren een belangrijk aspect van Vikingkleding, waarbij zowel geïmporteerde als inheemse stukken een scala aan stijlen lieten zien. De gebruikte metalen waren onder meer brons, goud en zilver, waarbij zilver tijdens de Vikingperiode vaker voorkwam. Sieraden omvatten een verscheidenheid aan items, waaronder oorbellen, armringen, enkelringen, armbanden, broches, gespen, halskettingen en diademen.

Oorbellen waren weliswaar niet algemeen gebruikelijk, maar waren groot en werden in Zweeds Scandinavië vaak als hanger gedragen. Broches, de meest voorkomende vorm van versiering, hadden ronde of ovale vormen, rijkelijk versierd met ingewikkelde ontwerpen en soms ingelegd met email of edelstenen. Vingerringen en armbanden hadden vaak spiraalpatronen, terwijl nekversieringen enorm varieerden, van kettingen met hangers tot brede metalen kragen en kralenkettingen gemaakt van glas, amber , of steen.

In Zweeds Rusland waren kettingen met groene kralen bijzonder in de mode, als weerspiegeling van een imitatie van oosterse stijlen. Het vertoon van rijkdom werd aangegeven door het aantal nekkettingen die een vrouw droeg, die de welvaart van haar man symboliseerden.

Herenkleding en accessoires

Herenkleding in de Viking-samenleving vertoonde een grotere verscheidenheid en vaak uitgebreidere stijlen vergeleken met dameskleding. Over hun onderhemden droegen mannen wollen, linnen of zijden overhemden, ingestopt in broeken of tunieken die tot aan de knieën reikten. Voor informele gelegenheden droegen ze knielange broeken en lange kousen, terwijl de nettere kleding nauwsluitende kledingstukken van wol of leer omvatte die tot aan de lendenen reikten.

Riemen, vaak gemaakt van leer of wol en soms versierd met borduursels of metalen schakels, hielden tunieken en broeken op hun plaats. Mannen droegen ook zwaarden, portemonnees en af ​​en toe een kort mes aan hun riem. Schoenen voor heren zijn gemaakt van steviger leer, versterkt met spikes voor betere grip.

Mannen hadden een breed assortiment jassen, jassen en omslagdoeken, waaronder de lange siertuniek, de kápa (een geweldige jas) , en verschillende capes en sjaals. Deze kledingstukken waren gemaakt van zware wol, leer of bont, en waren vaak gevoerd met bont of geverfd met dure kleuren. Hoofddeksels omvatten wollen, vilten of bontmutsen, met zeldzamere zijden hoeden geïmporteerd uit het Oosten. In de winter gaven reizigers de voorkeur aan kappen voor een betere bescherming tegen de elementen.

Kledingmaterialen en hun sociale betekenis

In de Viking-samenleving werd de keuze van kledingmaterialen sterk beïnvloed door de sociale status en de gelegenheid. Rijke individuen en mensen die speciale evenementen bijwoonden, droegen stoffen die anders waren dan de dagelijkse kleding van het gewone volk. Huiden en bont werden algemeen gebruikt, waarbij ongeklede schapenvachten vooral onder de minder welvarende mensen voorkwamen. Het meest gedragen materiaal was echter wadmal (vaᵭmál), een grove, zelfgeweven wollen stof. Deze stof was betaalbaar en toegankelijk, aangezien veel gezinnen een of twee schapen hielden. Zonder spinnewielen werd alle draad met de hand gesponnen met behulp van een spinrokken en een draaiende krans gemaakt van bot of aardewerk, en tot stof geweven op eenvoudige weefgetouwen, vergelijkbaar met die welke tegenwoordig door de Faeröer worden gebruikt.

Wadmal werd doorgaans gedragen in de natuurlijke kleuren van de wol: witte, bruine of gestreepte combinaties van deze kleuren. De regel was dat eenvoudigere, goedkopere stoffen meestal effender van kleur waren, hoewel zelfs de ruwste wadmal in levendige tinten geverfd kon worden. Plantaardige kleurstoffen waren gebruikelijk en produceerden tinten blauw, geel, zwart, bruin en groen van verschillende planten, bloemen en boomschors. Draden werden soms geverfd vóór het weven, waardoor materialen ontstonden met heldere strepen of ingewikkelde patronen.

Inheemse wevers produceerden ook fijnere stoffen van de beste wol, met helderdere kleuren en uitgebreidere ontwerpen. Een ander type zelfgeweven stof maakte gebruik van een eenvoudige onder-en-over-techniek, waarbij haar werd gebruikt om een ​​plucheachtige textuur te creëren.

Katoen en zijde: luxe van de rijken

Katoen werd destijds niet op grote schaal verbouwd in Zuid-Europa, maar de Scandinaviërs importeerden een kleine hoeveelheid uit het Oosten. Vanwege de hoge kosten was katoen gereserveerd voor de rijken. Linnen, ook een luxeartikel, werd gesponnen van binnenlands vlas of geïmporteerd; het was aanzienlijk duurder dan wol, waarbij wollen stoffen van hoge kwaliteit en confectiekleding werden geïmporteerd voor de welgestelden.

Geïmporteerde stoffen waren vaak levendiger dan lokale weefsels, waarbij felrood, blauw en paars populair waren. Deze stoffen hadden soms ingewikkelde patronen geweven met zijde of gouden en zilveren draden. Zijde, die zeer begeerd was, werd soms verkregen door handel of geplunderd uit christelijke kloosters. Door de hoge kosten was het alleen toegankelijk voor mensen met aanzienlijke rijkdom, aangezien het ongeveer het dubbele was van de prijs van de beste geïmporteerde wollen goederen.

De rol van vrouwen bij het maken en decoreren van kleding 

Het maken van kleding en het versieren waren in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van vrouwen. Het is waarschijnlijk dat elk groot huishouden minstens één bekwame naaister had die toezicht hield op het maken van kleding voor het gezin.Voor het knippen van stof werd een primitieve bronzen of ijzeren schaar gebruikt, waarschijnlijk zonder patronen, waarbij gebruik werd gemaakt van afmetingen en soms van oude kledingstukken als sjablonen.

Stalen naalden waren destijds niet verkrijgbaar, dus gebruikten naaisters naalden gemaakt van been, brons, ijzer of zilver. Hoewel knopen nog niet essentieel waren, werd kleding vastgemaakt met touwtjes, riemen, broches en gespen. De kledingstukken van de armen waren eenvoudiger en conservatiever en weerspiegelden minder invloed van de buitenlandse mode.

Slaven droegen effen, grof witte wadmalkleding, soms aangevuld met een pet en jas van ongeklede schapenvacht. De kleding van arme cottiers was eveneens bescheiden: handgeweven in eenvoudige kleuren. Onderkleding was ook van handgeweven wol, terwijl de rijken linnen, katoen of zelfs zijde gebruikten.

Verschillende bovenkleding voor dames

De bovenkleding voor dames omvatte verschillende stijlen, waarbij de tuniek of kirtel de meest voorkomende was. Dit kledingstuk kan smal of breed zijn, met verschillende halslijnen en mouwlengtes. Riemen of gordels, soms versierd met borduurwerk of gemaakt van zilveren of gouden schakels, hielden de tuniek op zijn plaats. Aan deze riemen hingen vrouwen tassen voor snuisterijen en sleutels. Soms vervingen een apart lijfje en een volle rok de kirtle. Jurken met een lage halslijn hadden vaak fijne wollen, linnen of zijden hoofddoeken rond de schouders.

Tijdens het werk droegen vrouwen wollen of linnen mutsen of hoofddoeken, in verschillende stijlen, afhankelijk van de gelegenheid. Voor op reis waren de hoofddeksels vergelijkbaar, maar er waren ook warmere opties zoals bont- of wollen mutsen bij koud weer.

Schoeisel en accessoires 

Gebreide wollen kousen waren standaard, en zowel mannen als vrouwen droegen schoenen die leken op mocassins, meestal gemaakt uit één stuk leer en omhoog komend boven de enkel. Gewoon schoeisel was gemaakt van ongeklede schapen- of kalfshuid of koeienhuid, terwijl meer verfijnde schoenen gelooide, fijn geklede huiden gebruikten en vaak versierd waren met borduurwerk of metalen ornamenten. Handschoenen of wanten gevoerd met bont boden bescherming tegen de winter, en omslagdoeken voor dames waren meestal capes of mouwloze jassen, vastgemaakt met een grote broche of gesp. Rode of blauwe wollen stof werd algemeen gebruikt, hoewel de rijken kostbaar bont en sierlijke versieringen tentoonstelden.

Sieraden en versieringen

Sieraden werden in massa geproduceerd en omvatten een reeks materialen, van brons tot goud en zilver. De rijken droegen uitgebreide sieraden, waaronder oorbellen, armringen, armbanden, spelden, sierbroches, gespen, halskettingen, vingerringen en diademen. Oorbellen kwamen minder vaak voor, meestal gevonden in Zweeds Scandinavië, vaak groot en hangend. Enkelringen verschenen voornamelijk in Zweeds Rusland, als weerspiegeling van oosterse invloeden.

Broches waren populair onder alle sociale klassen, waarbij de gebruikelijke stijlen rond en komvormig of ovaal en diep waren. Deze waren rijkelijk versierd met email en soms halfedelstenen. Halsversieringen varieerden enorm, van kettingen met hangers van Thors hamers of buitenlandse munten tot brede kragen of kralensnoeren van gekleurd glas, barnsteen, stenen of metalen. In Zweeds Rusland duidde een mode voor groene kralen en een tentoonstelling van halskettingen op rijkdom en sociale status.

De invloed van handel en ontdekking op Vikingmode

Handel en ontdekking speelden een belangrijke rol bij het vormgeven van de Viking-mode. Terwijl Vikingen reisden en handel dreven met verschillende culturen, kwamen ze nieuwe materialen en stijlen tegen die hun eigen kleding beïnvloedden.Handelsroutes strekten zich uit van de Scandinavische thuislanden tot aan Byzantium en het Midden-Oosten, waardoor exotische stoffen, kleurstoffen en versieringen de Viking-samenleving binnenkwamen. Deze blootstelling aan verschillende culturen verrijkte Viking-textiel en liet hen kennismaken met stoffen zoals zijde en ingewikkelde patronen die voorheen onbekend waren in hun regio.

Bovendien zorgde de rijkdom die werd gegenereerd door handel en invallen ervoor dat Vikingleiders en welvarende families hun welvaart konden laten zien door middel van luxueuze kleding. Geïmporteerd textiel uit het Oosten en heldere, uitgebreide kleurstoffen werden symbolen van status en rijkdom. De vermenging van buitenlandse elementen met traditionele Vikingstijlen creëerde een unieke mode die hun groeiende invloed en de verreikende impact van hun ontdekkings- en handelsnetwerken weerspiegelde.

De evolutie van Vikingkleding in de loop van de tijd 

In de loop van de Vikingtijd evolueerden kledingstijlen als reactie op veranderingen in handel, technologie en sociale structuren. Vroege Viking-kledingstukken waren eenvoudig en praktisch, met de nadruk op duurzaamheid en functionaliteit voor het dagelijks leven en de strijd. Naarmate het Vikingtijdperk vorderde, leidden meer contact met andere culturen en vooruitgang in de textielproductie tot meer uitgebreide en diverse kledingstijlen.

De introductie van nieuwe materialen zoals zijde en verbeterde weeftechnieken maakten meer verfijnde en ingewikkelde ontwerpen mogelijk. Bovendien weerspiegelde de verschuiving van overwegend functionele kleding naar meer decoratieve en symbolische kleding de veranderende maatschappelijke waarden en de toegenomen nadruk op vertoon en status. Tegen het einde van de Vikingtijd was kleding een belangrijke indicator geworden van sociale rang, rijkdom en culturele invloed, wat een overgang markeerde van puur praktische kledingstukken naar mode- en prestigeartikelen.

De rol van Vikingkleding in culturele en ceremoniële praktijken

Vikingkleding was niet alleen een kwestie van dagelijkse bruikbaarheid, maar speelde ook een cruciale rol in culturele en ceremoniële praktijken. Kleding en versieringen hadden vaak een symbolische betekenis en werden gebruikt om de sociale status, religieuze overtuigingen en culturele identiteit over te brengen. Tijdens ceremonies en belangrijke rituelen werden specifieke kledingstukken en accessoires gedragen om iemands rol en rang binnen de gemeenschap aan te duiden.

In ceremoniële kleding werden bijvoorbeeld vaak uitgebreide riemen en broches gebruikt om rijkdom en eer te tonen. Het gebruik van bepaalde kleuren en patronen kan duiden op deelname aan religieuze rituelen of op iemands trouw aan bepaalde goden of culturele tradities. Bovendien kunnen ceremoniële kledingstukken amuletten of charmes bevatten waarvan wordt aangenomen dat ze bescherming of zegeningen van de goden bieden.

Bij Vikingbegrafenissen waren de overledenen vaak gekleed in hun mooiste kleding, en hun kleding kon hun status en prestaties in het leven weerspiegelen. Speciaal vervaardigde begrafeniskledingstukken en accessoires, soms vergezeld van kostbare voorwerpen en wapens, werden in het graf geplaatst om de overledene naar het hiernamaals te begeleiden, wat de betekenis van kleding in zowel het leven als de dood weerspiegelde.

Dit culturele en ceremoniële aspect van Vikingkleding onderstreept het belang ervan dat verder gaat dan louter functionaliteit, en benadrukt hoe het diende als medium voor het uiten en versterken van sociale en religieuze waarden in de Viking-samenleving.

Conclusie

In de Viking-samenleving diende kleding als een krachtig symbool van status, gelegenheid en persoonlijke identiteit.Het rijke scala aan materialen en stijlen – van praktische wadmal en levendige geïmporteerde stoffen tot luxueuze zijde en sierlijke sieraden – weerspiegelt het dynamische samenspel van traditie en rijkdom. Tegenwoordig kunnen liefhebbers en re-enactors de rijkdom aan Vikingkleding en accessoires ontdekken via moderne bronnen zoals Triple Viking. Met een breed assortiment Vikingkleding en accessoires biedt Triple Viking de mogelijkheid om je te verdiepen in de fascinerende wereld van Vikingmode en -erfgoed. Omarm het verleden en verrijk je ervaring door authentieke Vikingkleding en accessoires te ontdekken bij Triple Viking.

Veelgestelde vragen

1. Welke materialen werden vaak gebruikt in Vikingkleding?
   Vikingkleding werd voornamelijk gemaakt van wol, dat duurzaam en gemakkelijk verkrijgbaar was. Andere materialen waren onder meer linnen voor de rijken, en bont of huiden voor warmte. Geïmporteerde stoffen zoals zijde en katoen waren zeldzaam maar werden zeer gewaardeerd.
2. Hoe weerspiegelde Vikingkleding de sociale status?
   Vikingkleding varieerde sterk, afhankelijk van de sociale status. Rijkere individuen droegen fijnere stoffen en uitgebreidere ontwerpen, waaronder geïmporteerde zijde en geverfde wol. Daarentegen droeg het gewone volk doorgaans eenvoudigere kledingstukken gemaakt van grove wol of ongeklede huiden.
3. Welke soorten accessoires waren gebruikelijk in Vikingkleding?
   Vikingaccessoires waren onder meer broches, riemen en sieraden gemaakt van materialen zoals brons, zilver en goud. Broches werden gebruikt om kledingstukken vast te maken, terwijl riemen en sieraden vaak rijkdom en status aanduiden. Veel voorkomende accessoires waren onder meer armringen, halskettingen en oorbellen.
4. Hoe zorgden Vikingen voor hun kleding en stoffen?
   Vikingen gebruikten basisreinigingsmethoden voor hun kleding. Wollen artikelen werden gewassen met water en soms milde zeep, terwijl leren en bontartikelen werden gereinigd met speciale oliën of vetten. Kleding werd vaak gerepareerd en hergebruikt om de levensduur ervan te verlengen.
5. Welke rol speelde kleding bij Viking-ceremonies en -rituelen?
   Kleding had een belangrijke symbolische betekenis in Viking-ceremonies. Er werden speciale kledingstukken en accessoires gedragen om rang, deelname aan rituelen of trouw aan goden aan te duiden. Tijdens begrafenissen waren de overledenen gekleed in hun mooiste kledij, die hun status en prestaties in het leven weerspiegelde.
6. Hoe kwamen Vikingen aan hun stoffen en kledingmaterialen?
   Vikingen verwierven stoffen en materialen via handel, invallen en lokale productie. Handelsroutes strekten zich uit naar verschillende regio's en brachten luxeartikelen zoals zijde en katoen binnen. Lokale wevers produceerden wol en linnen, terwijl bont en huiden afkomstig waren van de jacht en de veehouderij.
7. Wat was het proces voor het maken van Vikingkleding?
   Vikingkleding werd vaak met de hand gemaakt. Wol werd tot garen gesponnen met behulp van een spinrokken en een krans, en vervolgens op eenvoudige weefgetouwen tot stof geweven. Kledingstukken werden genaaid met naalden van been, brons of ijzer, en vaak vastgemaakt met broches of riemen. Uitgebreidere kledingstukken kunnen ingewikkelde patronen of borduurwerk bevatten.