Hoe Vikingkleding waterdicht werd gemaakt voor zeereizen?

De Vikingen zijn legendarisch vanwege hun verkenningen, veroveringen en nederzettingen over grote afstanden. Hun reputatie als meesterzeevaarders komt niet alleen voort uit hun vakkundig vervaardigde langschepen, maar ook uit hun vermogen om barre weersomstandigheden te overleven tijdens hun gevaarlijke zeereizen. Een belangrijk aspect van hun overleving was ervoor zorgen dat hun kleding waterdicht bleef, wat cruciaal was voor warmte, comfort en overleving.

Maar hoe hielden deze vroege avonturiers zichzelf precies droog en warm in nat en koud? Laten we eens dieper duiken in de ingenieuze technieken en natuurlijke materialen die de Vikingen gebruikten om hun kleding waterdicht te maken, en waarom dit zo was essentieel voor hun succes als zeevarende pioniers.

Het Vikingklimaat: een voortdurende uitdaging

Voordat we kijken naar hun waterdichtingsmethoden, is het essentieel om de omgeving te kennen waarin de Vikingen leefden en reisden. Scandinavië, waar de Vikingen vandaan kwamen, staat bekend om zijn barre klimaat, met koude winters, zware regenval en frequente stormen. Viking-expedities brachten hen naar vergelijkbare moeilijke gebieden als IJsland en Groenland. Droog blijven was van cruciaal belang om te overleven. 

Langdurige blootstelling aan koude en natte omstandigheden kan tot onderkoeling leiden. Accessoires zoals Vikinghalskettingen en armbanden hadden waarschijnlijk praktische ontwerpen, die zowel als persoonlijke identificatie als statussymbool dienden, terwijl hun waterdichte kleding van vitaal belang was voor bescherming.

Materialen gebruikt door Vikingen voor kleding

Vikingkleding werd bijna volledig gemaakt van natuurlijke materialen. Hoewel deze materialen duurzaam en praktisch waren, moesten ze worden behandeld om bescherming tegen de elementen te bieden. Laten we beginnen met te kijken naar de primaire stoffen en materialen die ze gebruikten:

• Wol: De Vikingen waren voor het grootste deel van hun kleding sterk afhankelijk van wol. Schapen waren wijdverbreid in de Vikinggebieden en wol stond bekend om zijn isolerende eigenschappen. Wol is van nature enigszins waterbestendig vanwege het lanolinegehalte, en zelfs als het nat is, kan het warmte vasthouden. Voor lange zeereizen moest de natuurlijke waterbestendigheid van wol echter worden verbeterd.
• Linnen: Linnen, gemaakt van de vlasplant, was ook een populaire stof voor lichtere kleding, vooral tijdens de warmere maanden. Linnen is echter van nature niet waterbestendig en absorbeert gemakkelijk water, waardoor aanvullende behandelingen nodig zijn om het geschikt te maken voor zeereizen.
• Leer en bont: Leer werd vaak gebruikt voor schoenen, riemen en andere items die duurzaam en flexibel moesten zijn. Kledingstukken met bontvoering waren gebruikelijk in de koudere maanden en zorgden voor extra warmte. Hoewel leer enigszins waterbestendig kan zijn, moest het worden behandeld om constante blootstelling aan water tijdens zeereizen te weerstaan.

Viking-methoden voor het waterdicht maken van kleding

De Vikingen gebruikten verschillende natuurlijke technieken en materialen om hun kleding waterdicht te maken. Deze methoden, hoewel eenvoudig naar de huidige maatstaven, waren zeer effectief en pasten bij de omgeving waarin de Vikingen leefden. Hieronder staan ​​enkele van de belangrijkste technieken die ze gebruikten:

Verbeterde lanoline in wollen kleding

Wol bevat van nature lanoline, een wasachtige substantie die wordt afgescheiden door schapen en die water afstoot.De Vikingen, die deze natuurlijke eigenschap erkenden, maakten er ten volle gebruik van door meer lanoline in hun wollen kledingstukken achter te laten dan we doorgaans in moderne wollen kleding aantreffen. Doordat de lanoline tijdens de bereiding van de wol niet volledig werd uitgewassen, werd het vermogen van de stof om water af te stoten verbeterd.

• Extra behandeling met lanoline: In sommige gevallen hebben ze mogelijk extra lanoline of dierlijke vetten aan de wol toegevoegd nadat het kledingstuk was gemaakt om de waterbestendigheid verder te vergroten. Lanoline werkt door een hydrofobe barrière te creëren, waardoor waterdruppels zich kunnen vormen en van de stof kunnen rollen in plaats van erin te trekken.

Toepassing van bijenwas

Bijenwas was een ander materiaal dat de Vikingen gebruikten om hun kleding waterdicht te maken. Bijenwas is van nature waterafstotend en creëert een flexibele, duurzame coating wanneer het op stoffen of leer wordt aangebracht.

• Proces voor het waterdicht maken van bijenwas: het proces omvatte het smelten van de bijenwas en het aanbrengen ervan op wollen, linnen of leren kledingstukken. Zodra de was in de stof was opgenomen, stolde deze en vormde een beschermende laag die water afstootte. Bij leren artikelen zoals schoenen en riemen maakte bijenwas ze niet alleen waterdichter, maar hield het leer ook soepel en voorkwam het barsten in de kou.

Bijenwas zou waarschijnlijk periodiek opnieuw zijn aangebracht, omdat bij intensief gebruik en blootstelling aan water de waterdichte coating na verloop van tijd zou verslijten. Desondanks zouden de Vikingen het een zeer effectieve en relatief gemakkelijke methode hebben gevonden om hun kleding droog te houden.

Dierlijke vetten en oliën

Een andere methode die de Vikingen gebruikten om hun kleding waterdicht te maken was het aanbrengen van dierlijke vetten of oliën. Deze stoffen waren van nature hydrofoob en vormden een flexibele, ademende barrière tegen vocht.

• Soorten gebruikte oliën en vetten: De meest gebruikte vetten zijn afkomstig van dieren zoals schapen, koeien of zeehonden. Vooral zeehondenblubber werd gewaardeerd vanwege zijn vermogen om water af te stoten, omdat zeehonden van nature in wateromgevingen leven en afhankelijk zijn van hun vet om warm en droog te blijven.
• Hoe het werd toegepast: Om een ​​kledingstuk waterdicht te maken, werd het vet of de olie in de stof gewreven, meestal wol of leer. De oliën zouden in de vezels trekken en een waterafstotende laag vormen. Na verloop van tijd moesten deze oliën opnieuw worden aangebracht, maar ze waren zeer effectief, vooral voor kledingstukken die werden blootgesteld aan voortdurend opspattend zeewater en regen.

Oliedoek: een voorloper van moderne waterdichte stoffen

Hoewel niet zo gebruikelijk als de andere methoden, hebben de Vikingen mogelijk een vorm van tafelzeil gebruikt om hun kleding waterdicht te maken. Tafelzeil werd gemaakt door stof (meestal linnen) in olie te weken, deze in de vezels te laten trekken en de stof vervolgens te laten drogen.

• Zeedoek maken: De Vikingen zouden waarschijnlijk oliën van vissen, walvissen of zeehonden hebben gebruikt om dit soort waterdichte stof te maken. Het resulterende tafelzeil zou nuttig zijn geweest voor bovenkleding, mantels of capes, omdat het een waterdichte laag bood die gedragen kon worden tijdens stormen of bij hevig opspattend zeewater.

Oliedoek werd vooral gewaardeerd vanwege zijn flexibiliteit, waardoor het comfortabeler was om te dragen dan stijvere, onbehandelde stoffen. De waterdichte eigenschappen maakten het ook ideaal voor het afdekken van uitrusting of zelfs zeilen, en hielpen beschermen tegen de elementen.

Schoeisel: Vikingvoeten droog houden

Naast kleding was waterdicht schoeisel essentieel voor Vikingzeilers. Lange uren staan ​​in boten gevuld met water of op natte, rotsachtige kusten betekende dat het hebben van droge voeten van cruciaal belang was om warm te blijven en infecties te voorkomen.

Leren schoenen en laarzen 

De meeste Vikingschoenen en -laarzen waren gemaakt van leer, dat van nature enigszins waterbestendig is, maar extra behandelingen nodig had om lange perioden in natte omstandigheden te overleven. De Vikingen behandelden hun schoenen met dierlijke vetten, oliën of bijenwas en wreven de substantie in het leer om een ​​waterdichte barrière te creëren.

Isolatielagen 

In koude omstandigheden bekleedden Vikingen hun schoenen soms met bont of wol om voor extra isolatie te zorgen. Omdat wol de warmte vasthoudt, zelfs als het nat is, hielp deze extra warmtelaag hun voeten droog en warm te houden, zelfs in ijskoud water.

Zeevaarttechnologie: Vikingschepen waterdicht maken

Het waterdicht maken van kleding was niet de enige uitdaging waarmee de Vikingen werden geconfronteerd; ze moesten ook hun iconische langschepen waterdicht maken. Vikingschepen waren gemaakt van hout, dat weliswaar duurzaam en flexibel is, maar van nature niet waterdicht is.

• Pek en teer voor schepen: Om hun schepen waterdicht te maken, gebruikten de Vikingen pek, een teerachtige substantie afkomstig van pijnbomen. Dit werd aangebracht op de naden tussen de houten planken van de langschepen, waardoor eventuele gaten werden afgedicht en werd voorkomen dat water in de romp sijpelde. Ook aan de buitenkant van het schip werd pek aangebracht om een ​​waterdichte coating te creëren, zodat de schepen bestand waren tegen de barre omstandigheden op de Noordzee en daarbuiten.

Deze methode om hun schepen waterdicht te maken, gecombineerd met hun waterdichte kleding, maakte de Vikingen tot een van de meest formidabele en succesvolle zeevaarders van hun tijd.

Aanpassing aan verschillende omgevingen: van koude zeeën tot warmere klimaten

Terwijl de koude, natte omstandigheden in Scandinavië en de Noord-Atlantische Oceaan het intensieve gebruik van waterdichtingstechnieken noodzakelijk maakten, reisden de Vikingen ook naar warmere, drogere streken zoals de Middellandse Zee. In deze klimaten pasten ze hun kleding dienovereenkomstig aan, waarbij ze vaak lichtere materialen zoals linnen gebruikten.

Waterdichtheid bleef echter belangrijk, omdat af en toe een storm of opspattend zeewater nog steeds voor problemen kon zorgen. Zelfs in deze warmere klimaten zouden Vikingen een aantal van hun beproefde waterdichtingsmethoden hebben gebruikt, zoals het oliën van hun kleding of het gebruik van bijenwas op de buitenste lagen, om beschermd te blijven.

Moderne parallellen: hoe Viking-technieken de hedendaagse waterdichtheid bepalen

Hoewel moderne waterdichtingsmaterialen zoals Gore-Tex en synthetische coatings zeer geavanceerd zijn in vergelijking met de Viking-methoden, blijven veel van dezelfde principes nog steeds bestaan toepassen. Natuurlijke vezels zoals wol worden nog steeds gewaardeerd om hun waterbestendige eigenschappen, en materialen zoals bijenwas en lanoline worden gebruikt bij het waterdicht maken van outdooruitrusting, laarzen en kleding.

• Bijenwas en lanoline vandaag de dag: Veel buitenliefhebbers gebruiken nog steeds bijenwas of lanoline om leren laarzen of wollen kleding te behandelen. Deze natuurlijke stoffen blijven effectief, milieuvriendelijk en gemakkelijk toe te passen, net zoals in de Vikingtijd.
• Heropleving van tafelzeil: Tafelzeil, ooit een hoofdbestanddeel van outdooruitrusting, heeft de afgelopen jaren een heropleving gekend. Moderne versies van tafelzeil worden vaak gebruikt voor jassen, dekzeilen en andere waterdichte artikelen, wat aantoont dat de basisprincipes die de Vikingen gebruikten, innovatie blijven inspireren.

Conclusie

Het succes van de Vikingen als zeevaarders was niet alleen te danken aan hun indrukwekkende schepen, maar ook aan hun vindingrijke aanpak bij het waterdicht maken van zowel hun kleding als persoonlijke spullen zoals armbanden. Vikingarmbanden, vaak gemaakt van duurzame materialen, profiteerden van vergelijkbare waterdichtingstechnieken. Door wol, bijenwas en dierlijke vetten te gebruiken die rijk zijn aan lanoline, zorgden de Vikingen ervoor dat hun kleding en accessoires bestand waren tegen barre weersomstandigheden. Deze methoden hielpen hen tijdens lange reizen warm en droog te blijven. Het vermogen van de Vikingen om zich aan te passen en zichzelf te beschermen in uitdagende omgevingen heeft bijgedragen aan hun blijvende reputatie op het gebied van veerkracht en verkenning.

5 meest voorkomende veelgestelde vragen

1. Welke materialen gebruikten Vikingen om hun kleding waterdicht te maken?
   Vikingen gebruikten voornamelijk lanoline, bijenwas en dierlijke vetten om wollen en leren kleding waterdicht te maken.
2. Hoe hielp wol de Vikingen droog te houden?
   Wol bevat natuurlijke lanoline, die water afstoot en warmte vasthoudt, zelfs als het nat is, waardoor het ideaal is voor barre klimaten.
3. Gebruikten Vikingen synthetische materialen voor het waterdicht maken?
   Nee, Vikingen gebruikten natuurlijke materialen zoals bijenwas en dierlijke vetten om hun kleding waterdicht te maken.
4. Wat gebruikten de Vikingen om hun schepen waterdicht te maken?
   Ze gebruikten pek, een teerachtige substantie, om hun langschepen af ​​te dichten tegen waterlekkage.
5. Worden Viking-waterdichtingstechnieken nog steeds gebruikt?
   Ja, in moderne outdooruitrusting wordt nog steeds bijenwas, lanoline en tafelzeil gebruikt, geïnspireerd door Viking-methoden.