Vikingkleding en versieringen
Het ontdekken van complete Vikingkleding uit vervlogen eeuwen is uitzonderlijk zeldzaam; wat overleeft zijn vaak slechts fragmenten van stof die louter door toeval zijn blijven bestaan. Inzichten in de kledij van de Vikingen worden ook verkregen uit historische teksten, sculpturen en oude wandtapijten.
Net als in de hedendaagse mode varieerde Vikingkleding per geslacht, leeftijd en sociale status. Mannen droegen doorgaans broeken gecombineerd met tunieken, terwijl vrouwen jurken met bandjes over hun onderkleding droegen. De dagelijkse kleding van de Vikingen werd gemaakt van lokale grondstoffen zoals wol en vlas, die voornamelijk door vrouwen werden gesponnen en geweven.
De kledij die in de graven van de welgestelden wordt gevonden, vertelt echter een verhaal van weelde en buitenlandse invloed. Deze elite-Vikingen lieten hun status zien door middel van kledingstukken geweven met zijde- en gouddraden, geïmporteerd uit plaatsen zo ver weg als Byzantium. Ze verbeterden hun outfits verder met een scala aan sieraden en bont, afkomstig van verschillende exotische dieren, die hun rijkdom en verbinding met verre culturen weerspiegelen.
Viking dameskleding
Vikingvrouwen droegen over het algemeen een jurk met bandjes over een eenvoudige kiel of onderkleding. Deze jurk met bandjes, gemaakt van robuuste stof, had open zijkanten of was dichtgestikt. Om de pasvorm te verbeteren, kunnen inzetstukken worden toegevoegd. De jurk bedekte de borst en bleef op zijn plaats via schouderbanden, elk vastgezet met een schelpvormige broche aan de voorkant, vaak vergezeld van een kralenkoord dat de broches met elkaar verbond.
Onder de jurk met bandjes was een effen onderkledingstuk standaard voor Deense Vikingvrouwen, terwijl hun Zweedse tegenhangers kozen voor geplooide versies, wat duidt op een gevoel voor stijl, zelfs in de onderkleding.
Bovendien droegen deze vrouwen mantels die waren vastgezet met een ronde of trilobietbroche en konden ze hun kleding verfraaien met decoratieve geweven randen of bontbanden.
Een riem rond de taille bevatte kleine leren zakjes voor essentiële spullen zoals naainaalden en lichtjes, waarbij de laatste een gebogen ijzeren stuk was dat werd gebruikt om vonken te genereren.
Schoeisel bestond uit duurzame leren schoenen, die het ensemble van de Vikingvrouw completeerden.
Viking-kinderkleding
In de wereld van de Viking-samenleving weerspiegelde de kleding van kinderen niet alleen de stijlen en kwaliteit die te zien is in kleding voor volwassenen, maar diende ze ook als een voorloper van de rollen die ze later binnen hun gemeenschap zouden aannemen. Net als hun ouders waren Vikingkinderen gekleed om de culturele normen en sociale status van hun families te belichamen.
Jonge meisjes waren doorgaans getooid met kielen, een kledingstuk dat hun overgang naar het vrouwzijn onderstreepte en hun rol binnen de hoeve weerspiegelde. Deze kielen waren vaak gemaakt van dezelfde materialen en vertoonden hetzelfde vakmanschap als de kledingstukken die hun moeders droegen, wat het belang van continuïteit in de textieltradities van de Vikingen benadrukte.
Aan de andere kant waren jonge jongens gekleed in tunieken gecombineerd met een broek. Deze kleding was praktisch en zorgde voor de bewegingsvrijheid die nodig was voor training en klusjes, en bereidde hen voor op de fysieke eisen van het Vikingleven. De stijl van deze tunieken leek vaak op de gevechtsklare kleding die hun vaders droegen, wat hun toekomst als beschermers en leveranciers symboliseerde.
Deze methode om kinderen aan te kleden was niet alleen praktisch, maar ook diep symbolisch, en vertegenwoordigde een overgangsritueel naarmate ze groeiden en hun rol binnen de stam leerden.Door deze kledingtradities te verkennen, krijgen we waardevolle inzichten in de familiale en maatschappelijke structuren van het Vikingtijdperk, en begrijpen we hoe zelfs de eenvoudigste elementen van het dagelijks leven met een diepere culturele betekenis waren verweven.
Vikingvrouwen in beweging
Wist je dat Vikingvrouwen vaak expedities door Europa vergezelden? De Arabische diplomaat Ibn Fadlan merkte op dat deze onverschrokken vrouwen in Rusland zichzelf versierden met kralen van levendig groen glas. Nog intrigerender was dat ze op hun borst een koffer droegen – gemaakt van ijzer, zilver, koper of goud – waarin een mes zat. Dit specifieke accessoire is waarschijnlijk wat moderne archeologen identificeren als een concave broche.
Dergelijke concave broches zijn opgedoken in regio's in heel Europa, waaronder Engeland, Ierland, Rusland en IJsland, wat de wijdverbreide aanwezigheid van Vikingvrouwen markeert. Deze bevindingen suggereren dat Vikingvrouwen niet alleen passieve waarnemers waren, maar actieve deelnemers aan Viking-verkenningen. Dit werpt licht op de dynamische rol die deze vrouwen speelden tijdens de Vikingtijd, wat duidt op hun aanzienlijke betrokkenheid bij de expansie en culturele uitwisseling die kenmerkend waren voor Viking-expedities.
Viking herenkleding
Vikingmannen gingen traditioneel gekleed in een functioneel maar toch eenvoudig ensemble, bestaande uit een tuniek, broek en een mantel. De tuniek, die lijkt op een overhemd met lange mouwen zonder knopen, reikt meestal tot aan de knieën. Over zijn schouders gedrapeerd droeg een Viking een mantel die met een broche aan de nek was vastgemaakt. Opvallend was dat de mantel over de arm hing die werd gebruikt voor het hanteren van een zwaard of bijl, wat een duidelijke indicatie gaf of de persoon rechts- of linkshandig was.
Hoewel specifieke details over de broek onduidelijk blijven, leek deze waarschijnlijk op plus fours: een soort broek die onder de knie plooide. Deze broeken werden vaak gecombineerd met sokken of beenwarmers, dit zijn beenwarmers gemaakt van een lange, smalle strook stof die om de benen is gewikkeld voor extra warmte. Voor schoenen waren leren schoenen of laarzen de norm.
Gezien de afwezigheid van zakken of elastiek in hun kleding, gebruikten Vikingmannen riemen of koorden om de taille om hun kleding vast te zetten. Aan zijn riem kan een man essentiële spullen in een tas dragen, zoals een lichtflits, kam, nagelreiniger, speelstukken en zilveren munten, wat een combinatie van bruikbaarheid en paraatheid in hun dagelijkse kleding demonstreert.
Hoofddeksels onder Vikingmannen varieerden, waarbij sommigen kozen voor petten gemaakt van stof of huid, met puntige of ronde kronen, wat een vleugje persoonlijke stijl toevoegde aan hun ruige look.
Deze kledij spreekt niet alleen over het pragmatisme van het Vikingleven, maar biedt ons ook een fascinerend inzicht in hun dagelijks leven en sociale structuren.
Kleding van Vikingkrijgers
De kleding van een Vikingkrijger was niet alleen praktisch, maar ook een teken van bekwaamheid en paraatheid. Naast hun robuuste kleding waren deze felle strijders vaak uitgerust met een scala aan wapens, waaronder een bijl, zwaard en speer, aangevuld met een stevige helm, lans en een rond schild ontworpen voor bescherming en gevechtstactieken. Vanwege de hoge ijzerkosten tijdens de Vikingtijd kon niet elke krijger zich een compleet arsenaal veroorloven. Bijgevolg weerspiegelden het bereik en de kwaliteit van de uitrusting van een krijger vaak hun sociale status en rijkdom, wat het onderscheid markeerde tussen een gewone jager en iemand met een adellijke status. Deze variatie in uitrusting speelde een cruciale rol in de dynamiek van de Viking-gevechten en -strategie, en onderstreepte het belang van het verwerven van hulpbronnen in hun samenleving.
Waterdichte kledingtechnieken van de Vikingen
De Vikingen waren pioniers op het gebied van waterdichte kleding en gebruikten ingenieuze methoden om zichzelf te beschermen tegen de harde Noordse elementen. Ze maakten hun kledingstukken van dierenhuiden, die zorgvuldig werden behandeld met bijenwas om de flexibiliteit en soepelheid te vergroten. Om ervoor te zorgen dat deze kleding volledig waterbestendig was, behandelden ze ze verder met visolie, een praktijk die het materiaal ondoordringbaar voor water maakte. Deze combinatie van natuurlijke stoffen bood niet alleen een effectieve bescherming tegen vocht, maar droeg ook bij aan de duurzaamheid van hun kleding, cruciaal voor hun zee- en buitenactiviteiten. Deze vroege innovaties benadrukken het aanpassingsvermogen en de vindingrijkheid van de Vikingen bij het gebruik van beschikbare middelen om hun levenskwaliteit te verbeteren.
De invloed van Byzantijnse mode op de Viking Elite
Tijdens de Vikingtijd toonde de Deense hogere klasse een kosmopolitische flair in hun mode, sterk beïnvloed door ontmoetingen met verschillende mondiale culturen. Met name de luxueuze Byzantijnse hofstijl heeft een belangrijke stempel gedrukt op hun kleding, wat het uitgebreide bereik en de impact van Byzantijnse esthetiek weerspiegelt.
Archeologische vondsten uit Deense begrafenissen uit de late 10e eeuw laten zien dat de Viking-elite geïntegreerd was in de christelijke Europese hoofse kringen, die sterke banden onderhielden met Byzantium. Onder deze verbindingen kwam zijde naar voren als een symbool van hoge status en macht. Afkomstig uit de tijd van keizer Justinianus (527-565), die zijde gebruikte om zijn imperiale autoriteit uit te dragen, had Byzantium meer dan zes eeuwen lang een exclusieve greep op de zijdeproductie in Europa.
Bovendien was het gebruik van levendige zijdekleuren niet alleen een modestatement, maar een blijk van rijkdom en invloed. Vooral de opvallende blauw- en roodtinten in de kleding van de Mammen-prins uit Bjerringhøj in Jutland zijn veelzeggend. Deze kleuren, die symbool staan voor zijn hoge rang, onderstrepen de diepgewortelde culturele uitwisselingen tussen de hogere klasse van de Vikingen en het verfijnde Byzantijnse rijk. Deze mix van stijl en macht illustreert het dynamische samenspel van mode en politiek in middeleeuws Europa, waarbij de Viking-elite buitenlandse invloeden overnam en aanpaste om hun sociale status te versterken binnen de bredere Europese aristocratie.
De kunst van Vikingtextiel
In de Vikingtijd was de kunst van het stoffen maken een levendig en essentieel aspect van hun cultuur, gekenmerkt door een rijk kleurenpalet. Vikingen bereikten deze tinten door textiel te koken met verschillende planten die levendige kleuren gaven. Archeologisch bewijs geeft aan dat Vikingkleding in de kleuren geel, rood, paars en vooral blauw verkrijgbaar was - een kleur die vaak wordt aangetroffen in de kleding van de welvarende mensen, wat de waarde ervan aangeeft. Dit gewaardeerde blauw is afgeleid van lokale wede of de geïmporteerde kleurstof, indigo.
Vlas speelde een cruciale rol in de Viking-textielproductie. Vlas was goed voor ongeveer 40% van de stoffenvondsten uit die tijd en was duidelijk een hoofdbestanddeel bij het maken van Vikingkleding. Om één tuniek te produceren was meer dan 20 kilo vlasplanten nodig, wat neerkomt op bijna 400 uur arbeid, van zaaien tot naaien. Dit intensieve proces onderstreept het belang van vlas, niet alleen voor de kledingproductie maar ook voor de Vikinghandel. Belangrijke archeologische vindplaatsen in Denemarken suggereren dat de vlasteelt een bijna industriële omvang had, wat de cruciale rol ervan in de Viking-economie onderstreept.
Het verkennen van sieraden uit de Vikingtijd
Tijdens het Vikingtijdperk overstegen sieraden louter decoratie en werden ze een vitaal sociaal symbool in alle lagen van de samenleving. Zowel mannen als vrouwen versierden zichzelf met armringen, kettingen en broches, waarbij elk stuk niet alleen hun uiterlijk versterkte, maar ook hun rijkdom en status uitdrukte. Hoewel veel sieraden een decoratieve functie hadden, speelden andere, zoals broches, een praktische rol bij het vastzetten van kleding.
In tegenstelling tot de typische perceptie van de robuustheid van de Vikingen, getuigden hun sieraden van verfijnd vakmanschap en waardering voor artistieke details. Ontwerpen bevatten vaak ingewikkelde geometrische patronen, gevlochten banden en figuren van dieren en mythische beesten, die de rijke verhalende cultuur van de Vikingen weerspiegelden. De materialen liepen sterk uiteen, van eenvoudig hout en glas tot luxueus goud en barnsteen, wat erop wijst dat er via handel en verovering een ruime toegang tot verschillende hulpbronnen bestond.
Interessant is dat Vikingen, ondanks hun uitgebreide blootstelling aan verschillende culturen, geen oorbellen droegen – een veel voorkomende versiering onder de Slavische volkeren die ze tijdens hun expedities tegenkwamen. Deze keuze benadrukt een duidelijke culturele voorkeur in de esthetiek en identiteit van de Viking.
Vikingsieraden waren meer dan decoratieve kunst; het was een diep symbolisch en functioneel onderdeel van de Vikingcultuur en illustreerde zowel de hiërarchie van de samenleving als haar rijke mythologische overtuigingen, zoals stukken die de hamer van Thor afbeelden. Deze veelzijdige benadering van persoonlijke versiering biedt een kijkje in de verfijnde maatschappelijke en culturele constructies van de Vikingtijd.